ویژگیهاي روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی ذهنآگاهی

Transcript

1 ویژگیهاي روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی Psychometric Properties of Five Factor Mindfulness Questionnaire Shima Tamannaeifar PhD in Clinical Psychology Ali Asghar Asgharnejad Farid, PhD Iran University of Medical Sciences شیما تمناییفر دکتراي تخصصی روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران علیاصغر اصغرنژاد فرید دانشگاه علوم پزشکی ایران Mosleh Mirzaee MA in Clinical Psychology Mehdi Soleimani, PhD Tehran University of Medical Sciences مصلح میرزایی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی مهدي سلیمانی استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران چکیده هدف پژوهش حاضر تعیین ویژگیهاي روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی است. در یک پژوهش مقطعی- توصیفی 46 دانشجوي شاغل به تحصیل در مقاطع مختلف دانشگاه تهران به روش نمونهبرداري خوشهاي چندمرحلهاي پرسشنامە پنج عاملی (باي ر اسمیت هوپکینز کریتمیر و تونی 006) را تکمیل کردند. ساختار پنج عاملی پرسشنامە تا یید شد و همە شاخصها برازش نسبتا مطلوبی را نشان دادند. اعتبار بازآزمایی در نمونه 5 نفري (با میانگین سنی /57 و انحراف استاندارد 4/6) نیز نشان داد که دامنە ضرایب اعتبار بازآزمایی مقیاسهاي پنج عاملی بین 0/76 تا 0/6 قرار دارد. در مجموع این پژوهش نشان میدهد که پرسشنامە پنج عاملی ابزاري معتبر در نمونە دانشجویی است. واژههاي کلیدي: ویژگیهاي روانسنجی دانشجویان روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی- سال دوازدهم/ شماره 47 Abstract T he aim of this study was to investigate the psychometric characteristics of Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ). In this cross-sectional study, 46 students of Tehran University selected by multistage cluster sampling completed Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ). The five factors structure of the questionnaire was confirmed and its indices showed good fitness. Furthermore, test-retest reliability in a sample of 5 students (M=.7, SD=4.6) showed that correlation coefficients of test-retest reliability in Five Facet Mindfulness Questionnaire were between 0.76 and 0.6. In conclusion, the current study suggested that FFMQ is a valid instrument in the students samples and useful in further studies regarding mindfulness. Keywords: psychometric characteristics, mindfulness, students / بهار 95 received: October 05 accepted: 9 March 06 Contact information: sh-tamannaeifar@farabi.tums.ac.ir دریافت: 94/7/6 پذیرش: 94//9 این طرح با اعتبار پژوهشی مرکز بهداشت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شده است.

2 ویژگیه يا روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی Developmental Pschology: Iranian Psychologists -Vol. / Issue 47/ Spring 06 مقدمه در سالهاي اخیر درمانگريهاي مبتنی بر مانند برنامه کاهش تنیدگی مبتنی بر (کاباتزین 990) شناختدرمانگري عود افسردگی (سگال و رفتاردرمانگري مرزي (لینهان مبتنی بر براي کاهش ویلیامز و تیزدل (0 دیالکتیک 99) درمانگري 4 پايبندي (هیز استروسال و ویلسون براي درمان اختلال شخصیت مبتنی بر پذیرش و 999) و نیز شناخت درمانگري مبتنی بر براي اختلال وسواس فکري عملی (فیرفکس (00 مورد توجه قرار گرفته است. 6 5 که ریشه در تمرینهاي مراقبه بودیسم دارد به عنوان توجه هدفمند غیرقضاوتی و لحظه به لحظه به تجارب فعلی تعریف شده است (کاباتزین 00). افزون بر آن شواهد روزافزون از اثربخشی درمانگريهاي مبتنی بر ذهناگاهی درمان گسترهاي از اختلالها در مانند اضطراب افسردگی تنیدگی درد مزمن بهبود سلامت و بهزیستی کلی حمایت میکنند (باي ر 00 گراسمن نمن اشمیت و الاچ 004 لادویگ و کاباتزین.(00 با اینکه افراد ذهن آگاه افکار منفی را تجربه میکنند راحتتر میتوانند این افکار را رها و بر روشهاي سالم ارتباط با تجارب درونی تمرکز کنند (فرون ایوان ماراچ دوزویس و پارتریج 00 کارداسیوتو هربرت فورمن مویترا و فارو.(00 کردهاند اثربخشی مداخلههاي از بسیاري مبتنی بر پژوهشها سعی بر مو لفههاي جسمانی شناختی و عاطفی در طی مراقبه و تمرین و نیز مو لفههاي و ماهیت آن را بررسی کنند ابزارهاي (بیشاپ ارزیابی.(00 دلایل متعددي براي وجود دارد. گسترش براي بررسی مکانیزمهاي زیربنایی مداخلات تحقیقات باید اجزاي فعال در مداخلات مانند اجزاي رفتاري شناختی و نیز ساختار زیربنایی عامل اصلی یعنی (شاپیرو کارلسون آستین و فریدمن تاریخچه تجربی در مورد مداخلههاي در حال توسعه 004 ابزارهاي است (باي ر روبینز و چپمن 00.(006 (004 و اثربخشی آن را بررسی گوناگون مانند (بوهلد گراسمن و والاچ ذهن آگاه لورنکو (براون و ریان سیاهه مبتنی بر گراسمن را بشناسد با اینکه و دیگران پژوهشهاي کمی فرایند اخیرا کردهاند. 7 فیریرگ 00) مقیاس آگاهی توجه (00 9 کنتاکی (باي ر اسمیت و الن سیاهه مهارتهاي 004) مقیاس (007 0 عاطفی شناختی (فلدمن هیز کومر گروسن و و پرسشنامە مید لیلی و داگنان (005 (چادویک همبر ارزیابی براي گسترش یافته است. همه ابزارهاي خودگزارشدهی تمایل به را میسنجند و ویژگیهاي روان سنجی مطلوبی دارند. با این وجود تفاوت در محتوا و ساختار آنها نشاندهنده عدم تجانس در ساختار است و مشخص نیست که این ساختار چگونه مفهومسازي میشود. براي مثال براون و ریان (00) نشان میدهند که است که آگاهی و توجه به یک عامل زمان حال و وقایع آن را مورد ارزیابی قرار میدهد. مقیاس آگاهی توجه ذهنآگاه نیز ابزار تکبعدي است که یک نمره کلی به دست میدهد. برخلاف آن سیاهه مهارتهاي کنتاکی (باي ر و دیگران 004) مبتنی بر رفتار درمانگري دیالکتیکی است که در آن مجموعهاي از مهارتهاي مرتبط با است (دیمیجان و لینهان مو لفههاي.(00 برخی از را جداگانه نمیسنجند اما یکدیگر ابزارها ارزیابی مهارتهاي کنتاکی براي هر مهارت 4 (مشاهده توصیف عمل با آگاهی و پذیرش بدون. mindfullness based stress reduction program. Mindful Attention Awareness Scale. mindfulness based cognitive therapy 9. Kentucky Inventory of Mindfulness Skills. dialectical behavior therapy 0. Cognitive and Affective Mindfulness Scale 4. acceptance and commitment therapy. Mindfulness Questionaire 5. mindfulness. observe 6. meditation. describe 7. Freiburg Mindfulness Inventory 4. act with awreness

3 شیما تمناییفر علیاصغر اصغرنژاد فرید مصلح میرزایی مهدي سلیمانی قضاوت ( یک نمره مستقل اراي ه میدهد. پرسشنامه دیگري که مو لفههاي ارزیابی میکند پرسشنامە پنج عاملی را جداگانه است که اعتبار و روایی آن در چندین پژوهش بررسی شده است. باي ر اسمیت هوپکینز کریتمیر و تونی (006) با تحلیل عامل تاییدي این پرسشنامه در مورد 6 دانشآموزان به یک راه حل پنج عاملی رسیدند. مشاهده شامل توجه به تجارب درونی و بیرونی مانند روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی- سال دوازدهم/ شماره 47 / بهار حسها شناختها هیجانها صداها تصاویر و بوها میشود. توصیف به برچسب زدن به تجارب درونی با کلمهها اشاره دارد. عمل با آگاهی شامل توجه به فعالیتهاي فرد در هر لحظه و در تقابل با رفتار بی توجه است (که اغلب هدایت 9 خودکار نامیده میشود). عدمقضاوت در مورد تجارب درونی نوعی نگاه غیرقضاوتی به افکار و احساسات است. عدم واکنش به تجارب درونی امکان تجربه را میسر افکار و احساسات میسازد بدون آنکه زیاد با آنها درگیر شویم. پژوهشهاي اخیر از اعتبار پرسشنامە پنج عاملی حمایتهاي تجربی کردهاند. در دو پژوهش بالینی گزارش شده است که شرکت افراد با تنیدگی فردي و حرفهاي درد مزمن اضطراب و سایر مشکلات در هشت 0 تنیدگی منجر به جلسه معناداري مبتنی بر کاهش نمرههاي تفاوت و پیشآزمون پسآزمون آنان در پنج عامل پرسشنامە پنج عاملی شد. میکند مو لفان بنابراین برخی مولفههاي (بیشاپ و کارمودي و باي ر دیگران.(004 با تمرین پیشرفت به گونهاي که (براناستورم ویلموبرندبرگ و موسکویتز برخی از :00 (00 افزایش بهزیستی ارتباط دارد. نشان دادند افزایش با لیلجا و دیگران (0) در دو پژوهش اعتبار نسخە سوي دي پرسشنامە پنج عاملی را در مورد 495 نفر بررسی کردند. هدف پژوهش اول تعیین ویژگیهاي روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی بود. بررسی همسانی درونی این پرسشنامه نشان داد نسخە سوي دي با نسخه باي ر و دیگران (006) قابل مقایسه است. دامنە ضرایب آلفاي کرونباخ نسخە سوي دي بین 0/70 تا 0/90 گزارش شد که براي همسانی درونی شاخص قابل قبول است. هدف پژوهش دوم بررسی ساختار پنج عاملی نسخە سوي دي با روش تحلیل عامل تا ییدي و روایی سازه بود. نتایج تحلیل عاملی نشان دادند 9 ماد ه پرسشنامە پنج عاملی مشابه با نتایجی بود که در نسخە انگلیسی پرسشنامە پنج عاملی (باي ر و دیگران 006) به دست آمده بود. با این وجود نتایج تحلیل عامل تاییدي این نکته را برجسته ساختند عامل مشاهده بخش معناداري از خودگزارشدهی ساختار در جمعیت سوي دي نبود. هیرن دالیز پسچارد دبراور و فیلیپات (0) ویژگیهاي روانسنجی نسخە فرانسوي پرسشنامە پنح عاملی را بررسی کردند. نتایج تحلیل عامل تا ییدي نشان دادند که این پرسشنامه ویژگیهاي روانسنجی خوبی دارد عامل مشاهده بار عاملی کمتري در مقایسه با دیگر عاملها در سازة داشت. باي ر و دیگران (006) الگوي مشابه همین الگو را گزارش کردهاند. اعتبار ساختاري این نسخه مشابه نسخە اولیه و ضرایب آلفاي کرونباخ تمام عاملها بیش از 0/75 بود. کبولا و دیگران (0) ویژگیهاي روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی را در یک نمونه اسپانیایی (46 نفر با دامنه سنی تا ( 6 بررسی کردند. نمونه مورد 5. emotions 6. sounds 7. pictures. smells 9. automatic pilot 0. mindfulness based stress reduction. structural validity پژوهش شامل جمعیت بالینی (46 نفر) و غیربالینی (6 نفر) بود. نتایج نشان دادند تمام زیرمقیاسها همسانی درونی خوبی دارند. ضریب آلفاي کرونباخ برايکل پرسشنامه 0/ بود. ضرایب اعتبار همگرا و واگرا با سایر مقیاسهاي مرتبط با آسیبشناسی و پذیرش محاسبه شد. به استثناي مقیاس مشاهده تمام مقیاسهاي پرسشنامه پنح عاملی با عاملهاي آسیبشناسی همبستگی منفی داشتند و بالاترین همبستگی منفی با آسیبشناسی در عامل غیرقضاوتی بودن به دست آمد. با این حال ساختار. accept without judgment. Five Factor Mindfulness Questionnaire. sensations 4. cognitions

4 و 0 ویژگیه يا روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی عاملی مشابه آن چیزي بود که توسط باي ر و دیگران (006) گزارش شده است. در نتیجه پرسشنامە پنج عاملی باي ر و دیگران (006) به عنوان ابزاري مناسب براي اندازهگیري در جمعیت بالینی و غیربالینی در نمونه اسپانیایی تا یید شد. اعتبار و روایی پرسشنامە پنج عاملی در نمونههاي غیربالینی ایرانی با 45 دانشجوي دانشگاه شاهد مورد پژوهش قرار گرفته است. براي بررسی اعتبار از همسانی درونی و بازآزمایی و براي وارسی روایی از سیاهه شخصیت پنج عاملی ني و (96) پرسشنامە هوش هیجانی شرینگ (منصوري 0) بهزیستی روانشناختی (زنجانی و ) طبسی و فهرست نشانگان (نجاریان و داوودي 0) استفاده شده است. نتایج این پژوهش بیانگر اعتبار (ضرایب آلفاي کرونباخ بین 0/55 تا 0/) و روایی مناسب پرسشنامە پنج عاملی در نمونههاي غیربالینی ایرانی است. همبستگی بین به استثناي عامل پنج عامل شخصیت و نوروزگرایی مثبت معنادار پنج عامل بود. همچنین همبستگی بین با ابعاد بهزیستی روانشناختی مثبت اما همبستگی بین با نشانههاي اختلال وارسی شده در شعیري 9). فهرست نشانگان (احمدوند بود منفی حیدرينسب و با توجه به کاربرد وسیع مداخلههاي در رويآوردهاي درمانی موج سوم در سالهاي اخیر و کمبود ابزارهاي موجود در این حیطه و تنوع فرهنگی دانشجویان دانشگاه تهران بررسی ویژگیهاي روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی میتواند نیاز به تهیه ابزاري مناسب در مداخلههاي درمانی موج سوم و ارزیابیهاي بالینی را در جمعیت غیربالینی برآورده کند. از این رو هدف این پژوهش تعیین ویژگیهاي روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی ذهن آگاهی در دانشجویان دانشگاه تهران است. روش پروهش حاضر از نوع توصیفی مقطعی بود که به روش همبستگی انجام شد. دانشجویان شاغل به تحصیل در مقاطع مختلف دانشگاه تهران در سال پژوهش را تشکیل دادند. 9 با توجه به حجم جامعه جامعه آماري این روش با نمونهبرداري خوشهاي چندمرحلهاي 46 نفر انتخاب شدند. با توجه به طرح همبستگی از نوع پیشبینی و تحلیل مسیر در 5 نظر گرفتن مورد براي هر متغیر پیشبین در تحلیل رگرسیون چندگانه با روش معمولی کمترین مجذورات استاندارد یک قاعده خوب به شمار میرود. براي آزمون مدل لازم است دادههاي کافی به دست آید و تعداد بستگی به این دارد که مدل تا چه اندازه پیچیده باشد و چند پارامتر برآورد شود. البته هر چه تعداد موارد بیشتر باشد بهتر است. در همین راستا پیشنهاد شده است که گروه نمونه 00 نفر ضعیف 00 نفر بد نیست 00 نفر خوب 500 نفر خیلی خوب و 000 نفر عالی است (هومن 4). در این پژوهش از ابزارهاي زیر استفاده شد. پرسشنامە پنج عاملی (باي ر و دیگران 006). این پرسشنامه یک ابزار خودگزارشدهی با 9 جمله است که پنج عامل را میسنجد: مشاهده (ماد ههاي ( توصیف (ماد ههاي 7 7) عمل با آگاهی (ماد ههاي ) پذیرش بدون قضاوت در مورد تجارب 4 درونی (ماد ههاي ( و عدم واکنش به تجارب درونی (ماد ههاي ). نمرهگذاري برخی از ماد هها در عوامل عدم قضاوت در مورد تجارب درونی و عمل با آگاهی به صورت معکوس است. ضریب آلفاي کرونباخ نمره کل ذهن آگاهی 0/90 گزارش شده است. نتایج پژوهش احمدوند و دیگران (9) بیانگر اعتبار (ضرایب آلفاي کرونباخ مناسب پرسشنامە غیربالینی ایرانی است. پنج بین عاملی 0/55) و روایی / (0/) در نمونههاي ابتدا ماد ههاي پرسشنامه ترجمه و سپس به کمک چهار استاد روانشناسی صحت و روایی محتوایی پرسشنامه بررسی شد. در مرحله بعد با استفاده از روش ترجمه معکوس از فارسی. NEO Five Factor Inventory. psychological well being. symptom checklist Developmental Pschology: Iranian Psychologists -Vol. / Issue 47/ Spring 06 4

5 شیما تمناییفر علیاصغر اصغرنژاد فرید مصلح میرزایی مهدي سلیمانی به انگلیسی توسط دو روانشناس مسلط به هر دو زبان ترجمه عبارتها و اصطلاحهاي پرسشنامه وارسی شد. پس از این مرحله طی یک پژوهش مقدماتی در افراد بهنجار (0 دختر و روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی- سال دوازدهم/ شماره 47 / بهار پسر) قابل درك بودن نسخه اولیه فارسی بررسی و پس از رفع نواقص پرسشنامه براي اجرا در نمونه اصلی آماد ه شد. براي محاسبه اعتبار پرسشنامه و زیرمقیاسهاي آن از دو روش استفاده شد. ابتدا با استفاده از روش بازآزمایی با فاصله زمانی دو هفته اعتبار هر زیرمقیاس در 60 نفر (0 دختر و 0 پسر) محاسبه و سپس با استفاده از ضریب آلفاي کرونباخ همسانی درونی هریک از زیرمقیاسها محاسبه جداگانه طور به براي بررسی اعتبار کل نیز از روش بازآزمایی استفاده شد. شد. شرکتکنندگان پژوهش داراي میانگین سنی / سال و انحراف استاندارد /7 (با دامنه سنی 7 تا 45 سال) بودند که از میان آنها 7 مرد (59/ درصد) و 99 زن (40/9 درصد) 459 نفر مجرد (94/4 درصد) و 7 نفر متاهل (5/6 درصد) بودند. از نظر سطح تحصیلات نیز نفر (57/ درصد) داراي مدرك دیپلم و 4 نفر (7/6 درصد) مدرك کارشناسی 59 نفر (/ درصد) مدرك کارشناسی ارشد و نفر (/4 درصد) در سایر مقاطع تحصیلی (کاردانی و دکتري) بودند. براي تعیین ساختار عاملی مقیاس پرسشنامە پنج عاملی ابتدا تحلیل عاملی اکتشافی اجرا شد و سپس براي تایید ساختار آن از تحلیل عامل تاییدي با روش تحلیل مو لفههاي اصلی و چرخش مایل استفاده شد. براي بررسی اعتبار آزمون از آلفاي کرونباخ استفاده شد. یافتهها شاخص کیسر- میر- اوکین از کفایت نمونه برابر با 0/7 و آماره مجذور خی آزمون بارتلت براي کرویت برابر با (0/00>P 650/ (df=,74 به دست آمدند. نتایج این شاخصها بیانگر وجود همبستگی مطلوب بین متغیرهاست که تحلیل عاملی را میسر میکند. بر اساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی راه حل 9 عاملی به دست آمد که 57/ درصد از واریانس را تبیین میکند. با این حال با در نظر گرفتن نمودار اسکري راه حل 9 عاملی مطلوب نیست و در مقابل راه حل شش عاملی (درصد واریانس تبیینی برابر با 49/0) مناسبتر به نظر میرسد. 4 روش تحلیل موازي براي کمک به تصمیمگیري در مورد انتخاب راه حل عاملی طرح شده است (اوکانر 000). تحلیل موازي راه حل پنج عاملی را پیشنهاد کرد. با توجه به تایید ساختار پنج عاملی در مرحله تحلیل عاملی اکتشافی با روش تحلیل موازي در این پژوهش اعتبار سازه از 5 طریق تحلیل عاملی تاییدي با روش گروهبندي ماد هها بررسی شد (یو لانگ لی و فو 0). جدول نتایج شاخصهاي برازش مدل در تحلیل عاملی تاییدي با 9 ماد ه و با روش گروهبندي را نشان میدهد. همانطور که نتایج شاخصهاي برازش مدل در جدول نشان میدهند شاخصهاي برازش 9 مدل با جدول مقادیر شاخصهاي برازش (46=n) مدل ماد ه ضعیف هستند اما با استفاده از روش گروهبندي ماد هها شاخصها گرایش به برازش مطلوبی را به طور کلی نشان میدهند. PCFI 0/69 0/74 PNFI 0/6 0/7 IFI 0/7 0/ CFI 0/7 0/ RMSEA 0/07 0/09 GFI 0/77 0/4 df/ χ 4/9 755/5 9 ماد هاي 9 گروهبندي شاخصهاي برازش مدل با 9 گروهبندي نیز در جدول اراي ه شدند. معناداري شاخص آماري مجذور خی نشانه عدم برازش مدل است اما با توجه به حساسیت این شاخص به حجم نمونه شاخصهاي دیگر مدنظر قرار میگیرند.. direct oblimin. Laiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. Bartlett s Test of Sphericity 4. parallel 5. parceling

6 ویژگیه يا روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی شاخص نیکویی برازش 0/4 برابر با بزرگتر از 0/90) و ریشه دوم واریانس خطاي (توصیه ارزشهاي تقریب برابر با 0/09 (توصیه ارزشهاي کمتر از 0/0) نشان از توان نسبتا خوب مدل براي پیشبینی روابط بین متغیرها در دادههاست. شاخص برازندگی برازندگی تطبیقی (توصیه ارزشهاي بزرگتر از 0/95) و شاخص 4 افزایشی (توصیه ارزشهاي بزرگتر از 0/90) نیز که به مدل مستقل و اشباعشده هستند. دو شاخص برازندگی 5 هنجاري ممساك (PNFI) و شاخص برازندگی تطبیقی ممساك 6 (PCFI) که بیش از 0/70 (توصیه ارزشهاي بزرگتر از 0/50) هستند گویاي سازه خلاصهاي هستند که از ویژگیهاي مدل خوب به در حساب میآید (میرز گمست شکل مسیرها و ضرایب استاندارد بر اساس گروهبندي مشخص شدهاند. و گارینو.(006 پرسشنامە پنج عاملی 0/ هستند نشان از گرایش به برازش نسبتا خوب مدل نسبت توجه: (مشاهده= O توصیف= D عدم واکنش= NR عمل با آگاهی= A عدم قضاوت= (NJ شکل. تحلیل عاملی تاییدي بر سازه پرسشنامە پنچ عاملی با 9 گروهبندي اعتبار بازآزمایی در نمونهاي به حجم 5 نفر (0 مرد و زن) با میانگین سنی /57 (انحراف استاندارد 4/6) اجرا شد. نتایج نشان دادند که دامنه همبستگی بازآزمایی مقیاسهاي پنج عاملی بین 0/6 تا 0/76 قرار دارد و بازآزمایی نمره کل پرسشنامە پنچ عاملی نیز 0/9 است. به طور کلی این پرسشنامه از اعتبار بازآزمایی خوبی برخوردار است (جدول ). جدول ضرایب اعتبار زیرمقیاسهاي پنج عاملی SD M مقیاس مشاهده توصیف عمل با آگاهی عدم قضاوت عدم واکنش نمره کل r 0 / 0/6 0/76 0/ 0/7 0/9 P< ۰ / ۰۰۱ 4/9 4/ 5/ 4/9 / 4/4 /6 / /5 /9 9/ /.Goodness of Fit Index (GFI).Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA).Comparative Fit Index (CFI) 4.Incremental Fit Index (IFI) 5.Parsimony Normed Fit Index (PNFI) 6.Parsimony Comparative Fit Index (PCFI) Developmental Pschology: Iranian Psychologists -Vol. / Issue 47/ Spring 06 6

7 شیما تمناییفر علیاصغر اصغرنژاد فرید مصلح میرزایی مهدي سلیمانی روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی- سال دوازدهم/ شماره 47 / بهار 95 مرد و ضرایب آلفاي کرونباخ در نمونه به حجم 46 نفر (7 99 0/6 زن) در مقیاسهاي پنچ عاملی (عدم واکنش) تا 0/7 بین (عمل با آگاهی) قرار دارد و ضریب آلفاي کرونباخ کل پرسشنامه نیز برابر 0/5 است که بیانگر همسانی درونی این پرسشنامه است (جدول ). جدول همسانی درونی مقیاس مشاهده توصیف عمل با آگاهی عدم قضاوت عدم واکنش نمره کل بحث مقیاسهاي پنج عاملی تعداد ماد ه 7 9 آلفاي کرونباخ 0/7 0/6 0/7 0/77 0/6 0/5 در روش تحلیل موازي براي تصمیمگیري در مورد راه حل عاملی راه حل پنج عاملی پیشنهاد شد. با توجه به تایید ساختار پنج عاملی اعتبار سازه از طریق تحلیل عامل تاییدي با روش گروه بندي ماد هها بررسی شد و شاخصها گرایش به برازش مطلوبی را نشان دادند که همسو با پژوهش بایر و دیگران (006) بود. اعتبار بازآزمایی در نمونه 5 نفري (0 مرد و زن) با میانگین سنی /57 نیز نشان داد دامنه همبستگی بین بازآزمایی در پرسشنامە پنج عاملی بین 0/76 تا 0/6 قرار دارد و اعتبار بازآزمایی نمره کل پرسشنامه نیز 0/9 است. این نتایج مبین آن است که این پرسشنامه از اعتبار بازآزمایی خوبی برخوردار است. این نتایج با یافتههاي پژوهش لیلجا و دیگران (0) هیرن و دیگران (0) و کبولا و دیگران (0) همخوانی دارد. باي ر و دیگران (006) و هیرن و دیگران (0) با بررسی ویژگیهاي روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی نشان دادند مشاهده بار عاملی کمتري در مقایسه با سایر عاملهاي سازه داشت. در پژوهش کبولا و دیگران (0) نیز به استثناي مقیاس مشاهده تمام مقیاسها با عامل آسیبشناسی همبستگی منفی داشتند. چرایی این یافته کاملا مشخص نیست. احتمال دارد که محتواي ماد ههاي مربوط به مشاهده به طور کامل توجه به تجارب مربوط به محركهاي بیرونی (مانند صداها بوها و...) و حسهاي بدنی را شامل نشود درحالی که سایر عوامل با شناخت هیجان یا کارکردها و هدایت خودکار بیشتر در ارتباط هستند. شایان ذکر است که اگرچه به منزله رگه و حالت محسوب میشود (براون و ریان 00) به عنوان مهارت نیز توصیف شده که با تمرین پیشرفت میکند (بیشاپ و دیگران 004). بنابراین عامل مشاهده احتمالا نسبت به تمرینهاي حساس است و با افزایش مهارتها رابطه آن با سایر متغیرها تغییر میکند (باي ر و 00) را تمایل کلی به آگاهی بیشتر از تجارب فرد اتخاذ دیدگاهی غیرقضاوتی و پذیرش نسبت به تجارب درونی تعریف کردهاند. در واقع گشودگی به تجارب و دید غیرقضاوتی مکانیزم اصلی تغییر در اثربخشی درمانهاي مبتنی بر است (شاپیرو و دیگران 006). روشهاي موجب تغییرات مهمی در ارتباط فرد با تجارب درونی گسترش دیدگاه غیرقضاوتی انعطافپذیر و کمتر واکنشی نسبت به تجارب میشود (شاپیرو و دیگران 006). نظریهپردازان شناختی نیز را نوعی توجه و آگاهی میدانند که در آن افکار به گونهاي غیرقضاوتی مشاهده میشوند (فرون و دیگران 00). همانند هر پژوهشی پژوهش حاضر نیز داراي محدودیتهایی بود که توجه به آنها راه را براي پژوهشهاي آتی هموار خواهد کرد. انجام پژوهش در نمونه دانشجویی امکان تعمیمپذیري نتایج را با محدودیت روبهرو میکند و تعداد زیاد ماد ههاي پرسشنامهها احتمال خستگی آزمودنیها را افزایش میدهد. پیشنهاد میشود پژوهشهاي آتی با در نظر گرفتن عوامل زیر گامی بلندتر در راستاي پیشرفت در اعتباریابی پرسشنامه بردارند: تعداد آزمودنی بیشتري را در تحقیق خود مشارکت دهند. براي گردآوري داده از نمونههاي غیردانشجویی و گروه بیماران استفاده شود تا امکان تعمیمپذیري نتایج افزایش یابد. پژوهشهاي بیشتري لازم است تا میزان حساسیت پرسشنامه را نیز به مداخله نشان دهد. 7

8 ویژگیه يا روانسنجی پرسشنامە پنج عاملی Moskowitz, J. T. (00). Self-report mindfulness as a mediator of psychological wellbeing in a stress reduction intervention for cancer patients: A randomized study. Annals of Behavioral Medicine,9, 5 6. Brown, K. W., & Ryan, R. M.(00).The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 4, 4. Buchheld, N., Grossman, P., & Walach, H. (00). Measuring mindfulness in insight meditation (Vipassana) and meditation-based psychotherapy: The development of the Freiburg Mindfulness Inventory. Journal for Meditation and Meditation Research,, 4. منابع احمدوند ز. حیدرينسب ل. و شعیري م.( 9 ). وارسی اعتبار و روایی پرسشنامە پنج وجهی در نمونههاي غیربالینی ایرانی. مجله علوم رفتاري 7() 9-7. زنجانیطبسی ر. منصوري ب. بهزیستی روانشناختی. (). ساخت و هنجاریابی مقدماتی آزمون پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. دانشکده (0). هنجاریابی پرسشنامه هوش هیجانی سیبر یا شرینگ در بین دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاههاي تهران. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی. نجاریان ب. و داودي ا. (0). ساخت و اعتباریابی فرم کوتاه شده..SCL-90-R مجله روانشناسی (5).6-49 هومن ح. ع.( 4 ). مدلیابی معادلات ساختاري با استفاده از نرم افزار لیزرل. تهران: انتشارات سمت. Cardaciotto, L., Herbert, J. D., Forman, E. M., Moitra, E., & Farrow, V. (00). The assessment of present-moment awareness and acceptance: The Philadelphia Mindfulness Scale. Assessment, 5, 04-. Carmody, J., & Baer, R. A.(00). Relationships between mindfulness practice and levels of mindfulness, medical and psychological symptoms and well-being in a mindfulness-based stress reduction program. Journal of Behavioral Medicine,,. Cebollai, M. A. J., García Palacios, A., Soler Ribaudi, J., Guillen Botella, V., Baños Rivera, R. M., & Botella Arbona, C. (0). Psychometric properties of the Spanish validation of the Five Facets of Mindfulness Questionnaire (FFMQ). European Journal of Psychiatry, 6(), -6. Chadwick, P., Hember, M., Mead, S., Lilley, B., & Dagnan, D. (005). Responding mindfully to unpleasant thoughts and images: Reliability and validity of the Mindfulness Questionnaire. Unpubl- Baer, R. A. (00). Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and empirical review. Clinical Psychology, 0, 5 4. Baer, R. A., Smith, G. T., & Allen, K. B. (004). Assessment of mindfulness by self-report the Kentucky inventory of mindfulness skills. Assessment,, Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J., & Toney, L. (006). Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment, (), Bishop, S. R. (00). What do we really know about mindfulness-based stress reduction? Psychosomatic Medicine, 64, 7 4. Bishop, M., Lau, S., Shapiro, L., Carlson, N. D., Anderson, J., Segal, Z. V., Abbey, S., Speca, M., Velting, D., & Devins, G. (004). Mindfulness: A proposed operational defin-ition. Clinical Psychology: Science and Practice,, 0 4. Bränström, R., Kvillemo, P., Brandberg, Y., & Developmental Pschology: Iranian Psychologists -Vol. / Issue 47/ Spring 06

9 شیما تمناییفر علیاصغر اصغرنژاد فرید مصلح میرزایی مهدي سلیمانی روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی- سال دوازدهم/ شماره 47 / بهار 95 9 Kabat-Zinn, J. (00). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science & Practice, 0 (), Lilja, J. L., Frodi-Lundgren, A., Hanse, J. J., Josefsson, T., Lundh, L. G., Sköld, C., & Broberg, A. G. (0). Five Facet Mindfulness Questionnaire-reliability and factor structure: A Swedish version. Cognitive Behaviour Therapy, 40(4), 9-0. Linehan M. (99). Cognitive behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: Guilford Press. Ludwig, D. S., & Kabat-Zinn, J. (00). Mindfulness in medicine. Journal of American Medical Association, 00 (), Meyers, L., Gamst, G., & Guarino, A. J.(006). Applied multivariate research: Design and interpretation. Thousand Oaks, California: Sage. O Connor, B. P. (000). SPSS and SAS program for determining the number of components using parallel analysis and Velicer s MAP test. Behavior Research Methods, Instruments, & Computers,, Robbins, C. J., & Chapman, A. L.(004). Dialectical behavior therapy: Current status, recent developments, and future direction. Journal of Personality Disorders,, 7-9. Segal, Z. V., Williams, J. M. G., & Teasdale, J. D. (0). Mindfulness-based cognitive therapy for depression. New York: Guilford Press. Shapiro, S. L., Carlson, L. E., Astin, J. A., & Freedman, B. (006). Mechanisms of mindfulness. Journal of Clinical Psychology, 6, 7 6. You, J., Leung, F., Lai, K. K. Y., & Fu, K. (0). Factor structure and psychometric properties of the pathological narcissism inventory among Chinese university students. Journal of Personality Assessment, 95, 09-. ished manuscript, University of Southampton Royal South Hants Hospital, UK. Dimidjian, S., & Linehan, M. M.(00). Defining an agenda for future research on the clinical application of mindfulness practice. Clinical Psychology: Science and Practice, 0, Fairfax, H.(00). The use of mindfulness in obsessive compulsive disorder: Suggestions for its application and integration in existing treatment. Clinical Psychologist Psychotherapist, 5(), Feldman, G., Hayes, A., Kumar, S., Greeson, J., & Laurenceau, J. P. (007). Mindfulness and emotion regulation: The development and initial validation of the Cognitive and Affective Mindfulness Scale Revised (CAMS-R). Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 9(), Frewen, P. A., Evans, E. M., Maraj, N., Dozois, D. J., & Partridge, K. (00). Letting go: Mindfulness and negative automatic thinking. Cognitive Therapy and Research, (6), Grossman, P., Niemann, L., Schmitch, S., & Walach, H.(004). Mindfulness-based stress reduction and health benefits: A meta-analysis. Journal of Psychosomatic Research, 57(),5-4. Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (999). Acceptance and commitment therapy. New York: Guilford Press. Heeren, A., Douilliez, C., Peschard, V., Debrauwere, L., & Philippot, P. (0). Cross-cultural validity of the Five Facets Mindfulness Questionnaire: Adaptation and validation in a French-speaking sample. European Review of Applied Psychology, 6(), Kabat-Zinn J.(990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. Dell Publishing; New York.